NE KADAR MUTLUYUM, MUTLUYUZ, MUTLULAR?
Son dönemlerde keyif alarak okuduğum kitaplar listesine giren Mutluluğun Kitabı bu yazıya ilham oldu. Gezegendeki en mutlu ve en şefkatli iki adam, hayatları boyunca yalnızca altı kere bir araya gelen 14. Dalay ve Desmond Tutu’nun beş gün boyunca mutluluk ve sevinci konuştukları Mutluluğun Kitabı, en zor koşullar altında dahi mutluluğun herkes için mümkün olduğu konusunda umut veriyor.
Kitabı okurken corona virüs haberlerini takip etmekten 2020 Dünya Mutluluk Raporu’nu atladığımı hatırladım. 2012 yılında Birleşmiş Milletler'in (BM) aldığı karar doğrultusunda 20 Mart Dünya Mutluluk Günü olarak kabul ediliyor ve rapor da bu tarihlerde yayımlanıyor. Her gün bizimle olmasını istediğimiz, aradığımız mutluluğun günü mü olur diye düşünürdüm ama 20 Mart’ın amacının tüm insanların bir günlüğüne dahi olsa mutluluğu hatırlamaları, birbirlerine hatırlatmaları ve mutlu olmak için bir şeyler yapmaları olduğunu öğrenince üzülmüştüm bizim baktığımız yerde değil dünya, bu durumda bir gün bile çok önemli.
Dünya Mutluluk Raporu 156 ülkeyi, insanların kendi yaşamları ile ilgili değerlendirmeleri baz alınarak ne kadar mutlu olduklarına göre sıralıyor. 2020 sıralamasında Finlandiya üst üste üçüncü kez dünyanın en mutlu ülkesi olurken, 156 ülke arasında en alt sırada Afganistan yer alıyor. Türkiye, bu listede 93'üncü sırada. 2019 yılında 79, 2018 yılında 74, 2017 yılında ise 69'uncu sırada yer alan ülkemizin sıralamadaki yeri her yıl düşüyor.
BM’nin 2020 Dünya Mutluluk Raporu 2018/2019 dönemine ait verileri dikkate aldığından koronavirüs salgının etkileri bu raporda görülmedi. 2021 raporunda nasıl bir tablo göreceğiz şimdiden merak ediyorum.
Mutluluk Ölçümü ile ilgili bir başka rapor ise OECD tarafından hazırlanıyor. İlk kez 2011’de yapılan ve belirli alanların bir araya gelerek oluşturduğu Daha İyi Yaşam Endeksi ile 36 üye ve 4 partner ülke ile ülkelerin mutluluk düzeyleri belirlenerek ülkeler arası karşılaştırma yapabilme olanağı sunmaktadır.
Bir başka ölçüm ise Mutlu Gezegen Endeksi (Happy Planet Index) 2006’da yapılan anket ardından 2009, 2012 ve 2016 yıllarında yapılmış. Mutlu Gezegen Endeksi, mutluluğun ve ilerlemenin ölçümünün yalnız finansal odaklı olmasının bir yanılgı olduğundan hareketle, GSYİH ve diğer gelişme endekslerinden farklı olarak sürdürülebilirliğe verdiği önemle mutluluğu ölçmektedir. Yapılan araştırmalar sosyal adalet, sürdürebilirlik ve genel iyiliğin yüksek olduğu ülkelerde, mutluluğunda yüksek olduğunu göstermektedir.
Mutlu Gezegen Endeksi, sürdürülebilir mutluluğu ölçmede öncülük yapmaktadır.
Bu konuda Nic Marks’ın 2014 yılında Mutlu Gezegen Endeksi ile ilgili TED konuşmasını dinleyebilirsiniz.
İnsanlar bugün ne kadar mutlu? Geçmişte daha mı mutluydular? Farklı toplumlardaki insanlar yaşamlarından ne kadar memnun? Ve yaşam koşullarımız tüm bunları nasıl etkiler? Bunlar cevaplanması zor sorular; ama şüphesiz her birimiz için kişisel olarak önemli olan sorular. Soyut bir kavram olan mutluluğun bilimsel bazı yöntemler kullanılarak ölçümü ile oluşturulan yukarıdaki raporlar makul bir doğrulukla bize yol gösterir.
Dünya Mutluluk Raporu'nun kaynağı olan Gallup Anketinde katılımcılara ‘’Cantril Merdiveni’’ sorusu şöyle yönlendiriliyor. “Lütfen en altta 0 ile en üstte 10 arasında basamakları olan bir merdiven düşünün. Merdivenin üst kısmı sizin için mümkün olan en iyi yaşamı ve merdivenin alt kısmı sizin için mümkün olan en kötü yaşamı temsil eder. Yaşamınızı merdivenin hangi basamağında konumlandırırsınız/ hangi basamakta olduğunuzu hissediyorsunuz? Siz hangi basamaktasınız?
Ayrıca Gallup,‘’Global Emotion Report’’ ile (Dünya Duygu ve Deneyim Haritası diye adlandırılıyor bizde) katılımcılara bir gün önce olumlu duygularının mı olumsuz duygularının mı daha güçlü olduğunu ölçmeye yarayacak 5 basit soru soruyor. Siz de kendinize sorar mısınız?
Olumlu Sorular;
Dün kendinizi iyi dinlenmiş hissettiniz mi?
Dün bütün gün boyunca size saygıyla yaklaşıldı mı?
Dün çok gülümsediniz mi, güldünüz mü?
Dün ilginç bir şeyler öğrendiniz ya da yaptınız mı?
Dün günün birçok saatinde hangi duyguları yaşadınız? Keyif aldınız mı?
Olumsuz Sorular;
Dün günün çoğunluğunda aşağıdaki hangi hisleri yaşadınız?
Fiziksel acı durumunuz?
Endişe durumunuz?
Üzüntü durumunuz?
Stres durumunuz?
Öfke durumunuz?
Mutluluk konusunda araştırmalar yapan önemli kişilerden Kaliforniya Üniversitesi Psikoloji bölümünden Profesör Sonya Lyumbomirskiye göre mutluluğun %50’si genetik yapımız tarafından belirleniyor. %10’u yaşam koşulları (para, şöhret, sağlık, medeni hal vb.) tarafından belirleniyor. Geriye kalan %40 gibi yüksek bir oran ise kendi davranışlarımız tarafından belirleniyor. Yani mutluluğumuzdaki %40 gibi yüksek bir pay kendi elimizde. Ayrıca mutlu olmak için bilinçli bir çaba göstermek gerektiğini bütün bilimsel çalışmalardoğruluyor da. Kolay değil tabii, bu konuda çok pratik yapmak gerekiyor.
John Milton Kayıp Cennet kitabında yazdığı gibi; "akıl, kendi mekanını yaratır. Kendi başına cehennemi cennete, cenneti cehenneme dönüştürebilir". Mutlu olmak sadece bizim elimizde. Dünyamızın da mutluluk ve şefkate her zamankinden daha çok ihtiyacı var.
Kaynaklar
GALLUP, ‘’Global Emotion Report’’ 2019 https://www.gallup.com/analytics/248906/gallup-global-emotions-report-2019.aspx
World Happiness Report, 2020 https://worldhappiness.report/ed/2020/
Happy Planet Index http://happyplanetindex.org
OECD, Better Life Index http://www.oecdbetterlifeindex.org
Nasıl Mutlu Olunur?: Bilimsel Datalarla Kanıtlanan 12 Mutluluk Reçetesi, Sonja Lyubomirsky
Mutluluğun Kitabı, Dalai Lama, Douglas Abrams, Desmond Tutu